استعمار زبانی را خاتمه دهیم!

دکتر نوال سعداوی، پزشک و نویسنده مصری، که در ایران با کتابِ «چهره عریان زن عرب» شناخته شده، چند سال پیش در دیدار با دوستداران و مخاطبان آثارش گفت اصطلاح خاورمیانه، ساخته استعمار بریتانیاست. سعداوی تأکید داشت که شنیدن چنین اصطلاحی، گوشش را آزار می‌دهد؛ استعمار خود را مرکز می‌داند و همه را با خود می‌سنجد؛ مصر را خاورمیانه می‌نامد چون به لندن نزدیک است و هند را خاور دور، چون از لندن دور است و بعد با خنده اضافه کرد که اگر چنین است من هم باید وقتی به لندن می‌روم بگویم آمده‌ام به باخترِمیانه و وقتی به آمریکا می‌روم بگویم آمده‌ام به باخترِدور! او معتقد بود که دنیای امروز، دنیای کلمات است. باید زبان را از حالت استعماری خارج کنیم؛ هم‌چنین هنر، فرهنگ و موسیقی را؛ تا ملت‌ها بتوانند از سلطه استعمار خاموش رها شوند. استعمار فقط محدود به حوزه مسائل اقتصادی نیست. این نویسنده پرآوازه جهان عرب، در پاسخ به منتقدانی که آثار او را سیاست‌زده خوانده‌اند، چنین توضیح داد که سیاست در فضای پیرامون ما، در تمامی رفتارها و روابط ما وجود دارد. در هر مکانی که بیش از یک نفر حضور دارد، سیاست وارد عمل می‌شود؛ چرا که سیاست چیزی نیست جز رابطه بین افرادی با قدرت‌های نابرابر. همین که اکنون من اینجا نشسته‌ام و سخن می‌گویم و دیگران ساکت و ناظرند، یعنی میان ما روابطی حامل قدرت در جریان است؛ وقتی تا این حد زندگی ما آمیخته با سیاست است، من چگونه می‌توانم موقع نوشتن از سیاست دوری کنم. به گفته سعداوی؛ کسانی که قدرت را در دست دارند، گمان می‌کنند که دیگرانی که با آن‌ها متفاوت هستند را باید از میان بردارند. دنیا را بر پایه خشونت، قدرت و پول می‌بینند، انسانیت را نادیده می‌گیرند و جنگ‌ها را دامن می‌زنند و این‌ها همه نتایج آموزش‌های غلط است. اگر قدرت‌های کوچک‌تر، دانش و آگاهی کسب کنند، از حقوق خود آگاه شوند و با هم متحد شوند، می‌توانند قدرت غالب را بشکنند؛ همان‌طور که اگر زن‌های سراسر دنیا با هم متحد شوند، می‌توانند نظام مردسالار را از بین ببرند. او بیان کرد: من با این‌که بسیاری معتقدند ما در دوره پسااستعماری هستیم، مخالفم. ما هم‌چنان در دوران استعمار به سر می‌بریم. دوران استعمار نو. فقط شکل و شیوه استعمار عوض شده است و نه ماهیت آن. نوال سعداوی روز 21 مارس 2021 مصادف با اول فروردین 1400 درگذشت.

لینک منبع