عدم توانایی در سخن گفتن به زبان آموزشی عاملی خواهد بود که به جای موفقیت، شکست و به‌جای ادامه تحصیل، افت تحصیلی را ایجاد می‌کند. این ناکامی در مناطق روستایی و در میان اقشار محروم شهری شدیدتر است. مهمترین دلیل این افت شدید تحصیلی، آموزش به زبان غیرمادری است. در سال‌های اولیه آموزش، کودک باید از لحاظ عاطفی پیوندی قوی با معلم برقرار کند. در صورت متفاوت بودن زبان کودک و معلم این پیوند شکل نمی‌گیرد و کودک از نظر عاطفی خود را بیگانه با کلاس و معلم می‌بیند.
از هر هزار دانش‌آموزی که زبان آموزشی آنها با زبان مادریشان یکی است، تنها ۴ نفر اصولاً به مدرسه نمی‌روند، حال آنکه این رقم در مورد دانش آموزانی که مجبورند به زبان غیرمادری تحصیل کنند ۳۷ نفر است، یعنی ۹ برابر بیشتر، به عبارت دیگر در شرایط برابر، از هر ۱۰ دانش‌آموزی که به مدرسه نمی‌روند ۹ نفرشان متعلق به گروهی هستند که اجبارا بایستی به زبان غیرمادری آموزش ببینند.
رئیس سازمان نهضت سوادآموزی ایران در یکی از آمارهایی که ارائه کرده بود گفت در ایران ۱۱ میلیون کم‌سواد و حدود ۹ میلیون بی‌سواد مطلق وجود دارد و بیشترین آمار بی‌سوادی در استان‌های مرزی کشور است. اگرچه رئیس نهضت سوادآموزی به طور روشن به نام استان‌های مذکور اشاره‌ای نکرده ولی کارشناسان آموزشی هشدار می‌دهند که در استان‌های مرزی کشور که ملیت‌های مختلف زندگی می‌کنند درصد بی‌سوادی و ترک‌تحصیل بیشتر از نقاط دیگر است.
به گفته معاون علمی _ آموزشی سازمان برنامه و بودجه: " "دو زبانگی" یکی از عوامل عقب افتادگی از تحصیل ارزیابی شده است و یکی از علل افت تحصیلی است".
براساس گفته‌های وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در آذرماه سال ۹۴، تعداد ۱۷۰هزار کودک در سال تحصیلی ۹۳-۹۴ از تحصیل در مقطع ابتدایی بازمانده‌اند و تعداد زیادی از مردودی‌ها را کودکان دوزبانه تشکیل می‌دهند". احمد میدری، معاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در همین ارتباط گفته بود: "در پایه‌های اول و دوم ۶۷ درصد مردودی‌ها در ۹ استان است و افت تحصیلی در پایه اول در مناطق عادی کمتر از ۲ درصد و در مناطق دوزبانه به بیش از ۹ درصد می‌رسد".
مریم دانشگر، عضو هیئت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در مقاله‌ای به بررسی و مقایسه نمرات دانش‌آموزان در مناطق دوزبانه با مناطق یک‌زبانه پرداخته و گفته: "با نگاهی به نتایج نمرات امتحانات نهایی دانش‌آموزان ایران، مقایسه‌ها نشان می‌دهد ضعیف‌ترین نتایج تحصیلی به مناطق و استان‌های دو زبانه تعلق دارد".
مدیر کل دفتر آموزش و پرورش دوره ابتدایی و کارشناسان این دفتر نیز پیشتر اذعان کرده بودند: "دو زبانه بودن دانش آموزان در بدو ورود به مدرسه مهمترین علت افت تحصیلی و در نتیجه عامل ترک تحصیل آنهاست."