زبان نامادری و ترک تحصیل!

ما از سال ۱۳۱۷ پیگیر بحث سوادآموزی هستیم. هنوز در این مملکت نزدیک به ۱۲،۱۱‌میلیون بی‌سواد وجود دارد. پاسخ من به این سوال شما گویاست. چرا ما در طول این صدسال، نتوانستیم پدیده بی‌سوادی را حذف کنیم. زبان مادری یکی از مهم‌ترین عوامل بی‌سوادی است. بچه‌هایی که در مناطق قومی به مدرسه می‌روند دچار مشکل مضاعف هستند. باید بررسی کنیم ببینیم در اصفهان چقدر خروج از مدرسه داریم به ‌خاطر مساله زبانی و چقدر در جاهای دیگر. این آمار را بخوانید آن وقت ببینید زبان چقدر تعیین‌کننده است.

کسی که زبان اولش زبان مدرسه نیست، در مدرسه دچار ناامنی عاطفی است. ناامنی عاطفی به‌خاطر زبان، بدترین اتفاقی است که می‌تواند برای کسی بیفتد که به زبان مادری آموزش نمی‌بیند. وقتی ما بزرگسال‌ها به خارج می‌رویم اگر زبان بلد نباشیم هم دچار ناامنی زبانی می‌شویم. برای بزرگسالی که سالیانی تجربه زندگی دارد، به‌خاطر عدم آشنایی با زبان، دچار ناامنی عاطفی می‌شود. اگرچه می‌داند با پولی که دارد می‌تواند مشکل خود را حل کند. اما یک کودک با چه چیزی می‌تواند مشکل خودش را حل کند؟ با چه تجربه زیسته‌ای می‌تواند مشکل خودش را حل کند؟ اینکه ما نتوانسته‌ایم در طول یکصدسال پدیده بی‌سوادی را حل کنیم، بخش عمده آن به ناامنی زبانی برمی‌گردد.

پژوهش‌هایی شده که نشان می‌دهد اگر بچه با زبان مادری خودش در مدرسه درس نخواند، ناامنی ایجاد می‌کند و این تاثیر بسیاری بر بی‌سوادی کشورها می‌گذارد. آموزش‌وپرورش هم متوجه این موضوع شده است. مدتی است دوره‌های ابتدایی یک ماه زودتر به مدرسه می‌روند تا کودکان با زبان حاکم بر مدرسه آشنا شوند اما این کافی نیست. پژوهش‌های کیفی نشان می‌دهد یکی از دلایل نرخ بالای بی‌سوادی و افت درسی دانش‌آموزان، عدم آموزش زبان مادری در مدارس است. علاوه بر پژوهش‌های کیفی که صورت گرفته حتی مستندهایی ساخته شده است. از بچه‌ها پرسیده شده چرا به مدرسه نمی‌روند، پاسخ داده من با زبان مدرسه راحت نیستم.

محرم آقازاده

مشاور آموزشی سازمان ملل متحد

لینک منبع