محرومیت کودکان غیرفارس از آموزش به زبان مادری، آنها را بیش از دانش‌آموزان فارس زبان دچار مشکل عدم درک مطالب در کلاس‌های درس می‌نماید زیرا مطالب به زبانی نوشته شده که با زبان مادری آنها متفاوت است، این کودکان باید همزمان هم فارسی را بیاموزند و هم مطالب درسی را با استفاده از این زبان بیاموزند. موضوعی که باعث می‌شود مسیر زندگی درصد بالائی از این کودکان با ترک تحصیل آنها، دچار تغییرات عمیقی گردد. آنها قربانیان خاموش بی عدالتی آموزشی و تحمیل زبان فارسی هستند.
یکی از مناطقی که مشکل دوزبانه بودن کودکان در آن وجود دارد، منطقه سیستان و بلوچستان است. پوران اسماعیلی مدیرعامل موسسه «یاران نیکوکار جامع» که در حوزه توسعه روستایی و آموزش در منطقه دشتیاری (استان سیستان و بلوچستان) مشغول فعالیت است، درباره این مشکلات می‌گوید: زبان مردم منطقه سیستان و بلوچستان است و کودکان این منطقه تا زمان مدرسه رفتن با گویش و آوای فارسی آشنایی ندارند، زیرا در خانه بلوچی صحبت می‌کنند و تلویزیون ایران هم کمتر دیده می‌شود. این کودکان بعد از ورود به کلاس اول باید خواندن، نوشتن و صحبت کردن به زبان فارسی را بیاموزند. یادگیری زبان فارسی و تحصیل به این زبان وقتی بچه‌ها وارد مدرسه می‌شوند تبدیل به یک مشکل عمومی می‌شود.
اسماعیلی با بیان اینکه در مدارس دو زبانه معلم مدرسه برای اینکه بتواند تدریس کند و دانش‌آموزان هم مطالب را فرا بگیرند باید ساعت‌ها به زبان مادری کودکان صحبت کنند، ادامه می‌دهد: این شرایط باعث می‌شود دانش‌آموزان در خواندن، نوشتن و صحبت کردن به زبان فارسی ضعیف بوده و پیشرفت چشمگیری نداشته باشند و با همین وضعیت وارد پایه‌های بعدی تحصیلی شوند. این موضوع بعد از مدتی اغلب این کودکان را به بن‌بست می‌رساند. این فعال حوزه آموزش با تاکید براینکه دلایل دیگری نیز برای بازماندگی از تحصیل این کودکان وجود دارد، خاطرنشان می‌کند: در در مناطق محروم که کودکان دوزبانه هستند، فقر، نبود امکانات، دوری مدارس مقطع دبیرستان برای روستا‌ها و رفت و آمد به این دبیرستان‌ها بدون وجود سرویس مدرسه تقریبا غیر ممکن است، از دیگر مسائلی است که کودکان را از ادامه تحصیل باز می‌دارد. وی عنوان می‌کند: در مناطق محروم از یک سو دانش‌آموز به دلیل دوزبانه بودن و اینکه فارسی را به خوبی نیاموخته و درک نمی‌کند از تحصیل دلسرد می‌شود و با مشقت خود را به پایه دوم و سوم هم می‌رساند، اما از کلاس چهارم و پنجم بازماندگی از تحصیل شروع می‌شود. یعنی کودک به دلیل مشکل دوزبانه بودن و سختی‌های که برای فهم مطالب به زبان فارسی تحمل می‌کند به مرحله‌ای می‌رسد که تمایل به ترک تحصیل دارد و خانواده نیز به دلیل فقراین آمادگی را دارند و در نتیجه کودک از تحصیل دست می‌کشد.
او با بیان اینکه آمار دقیقی از کودکانی که به دلیل همین دو زبانه بودن ترک تحصیل می‌کنند وجود ندارد، می‌گوید: تا به حال پژوهشی رسمی در این حوزه انجام نداده‌ایم، اما به عنوان فردی که ده سال است در حوزه آموزش در منطقه دشتیاری فعالیت می‌کند این موضوع را بار‌ها مشاهده کرده‌ام که دانش‌آموزان دبیرستانی هنوز نمی‌تواند مطلبی را به تنهایی و بدون ترس بنویسد و بعد مشاهده می‌کنیم آمار دانش‌آموزانی مقطع دبستان که باید وارد دبیرستان شوند ریزش کرده است. این فعال حوزه آموزش مدارس روستایی با اشاره به اینکه بحث دو زبانه بودن از مشکلات بسیار بزرگ آموزش در این مناطق است و هر قدر که پایه تحصیلی بالاتر می‌رود مشکلات هم بیشتر می‌شود، می‌گوید: براساس آمار آموزش و پرورش در منطقه دشتیاری ۳۷ هزار دانش‌آموز وجود دارد که ۵۳ دختران آن تا دیپلم ترک تحصیل می‌کنند این درحالی است که براساس آمار کشوری ۲۰ درصد دختران تا دیپلم ترک تحصیل می‌کنند.
