س: اگر زبان مادری از کسی دریغ شود، دچار چه رنج‌هایی می‌شود؟ ج: انسان در درون خود که فکر می‌کند بخشی از این تفکر در متن مغز انجام می‌شود و با برونداد آن فرق می‌کند. این یک مساله علمی اثبات شده در مغز است. در مغز رشته‌های عصبی هستند که به زبان مادری مفهوم‌سازی می‌کنند. آنچه از این مفهوم‌سازی بیرون می‌آید، برونداد آن است نه خود آن. اگر این برونداد بخواهد به زبان دیگری ترجمه شود، با آنچه در ساختار مغز جریان داشته بسیار متفاوت می شود. اینجا است که کسی که زبان مادری خود نمی تواند، بنویسد، در واقع بخش بزرگی از انفعالات مغزی و ذهنی خود را نمی‌تواند به هیچ عنوان ارائه کند. زبان ترکی آذری حتی در قشر مخ تفاوت بنیادی دارد. این نشان دهنده این است که تفکر من و آنچه در درون خود من رخ می‌دهد به زبان مادری است. وقتی می‌خواهم درون خودم با خودم مساله را حل کنم و هیجانات خود را ابراز کنم و بتوانم این هیجانات را ارائه کنم، به زبان مادری نیاز دارم. وقتی زبان مادری را یاد نگرفته‌ام، عمقی‌ترین فرایند عاطفی و هیجانی خود را از دست می‌دهم. وقتی زبان دوم جایگزین زبان مادری می‌شود، یک موجود غریبه در مغز می‌نشیند که این باعث اختلالات عصبی و مغزی جدی می‌شود. انسان موجود هیجانی است. اگر هیجان را از انسان بگیریم، دچار بیماری می‌شود آموزش زبان دوم بدون آموزش زبان مادری، آسیب فیزیکی جدی به مغز وارد می‌کند. زبان مادری با هیجانات اصیل ما سر و کار دارد یعنی آغازگر هیجان انسان است.
بخشی از گفتگوی اصغر زارع کهنمویی با دکتر حسن عشایری (عصب‌شناس)
